رویکرد یک‌نفره و دو‌نفره در روان‌درمانی: تفاوت‌ها و دیدگاه‌های فلسفی

رویکردهای یک‌نفره و دو‌نفره در روان‌درمانی تفاوت‌های اساسی در تمرکز و ماهیت رابطه درمانی دارند. در رویکرد یک‌نفره، تأکید بر فرآیندهای درونی مراجع، مانند ناخودآگاه، تعارضات روانی، و دفاع‌های فردی است و درمانگر نقش یک مشاهده‌گر بی‌طرف را دارد که از بیرون به تحلیل روان مراجع می‌پردازد. در مقابل، رویکرد دو‌نفره رابطه درمانی را به‌عنوان یک فرآیند زنده و پویا می‌بیند که در آن هر دو طرف (درمانگر و مراجع) بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند. این رویکرد بر تعاملات عاطفی و روانی تأکید دارد و رابطه را نه تنها ابزار، بلکه زمینه‌ای برای بازسازی الگوهای رابطه‌ای ناکارآمد می‌داند.

رویکرد یک‌نفره (One-Person Psychology)

ویژگی‌ها:
1. تمرکز بر مراجع:
- این رویکرد بر فرآیندهای درونی مراجع، مانند تعارض‌های ناخودآگاه، دفاع‌ها، و تصمیمات اولیه، تمرکز دارد. درمانگر بیشتر به تحلیل ساختار روانی مراجع به‌عنوان یک سیستم مستقل می‌پردازد.
2. نقش درمانگر:
- درمانگر به‌عنوان یک مشاهده‌گر 'عینی' عمل می‌کند و از تعامل عاطفی عمیق با مراجع پرهیز می‌کند. نقش او بیشتر تحلیل‌گر و تفسیرگر است.
3. رابطه درمانی:
- رابطه بین درمانگر و مراجع بیشتر به‌عنوان وسیله‌ای برای دسترسی به دنیای درونی مراجع دیده می‌شود، نه به‌عنوان یک عامل تغییر در خود.
4. هدف درمان:
- افزایش خودآگاهی مراجع نسبت به فرآیندهای ناخودآگاه و کاهش علائم روان‌شناختی از طریق تحلیل.

ریشه‌های فلسفی

این رویکرد ریشه در فلسفه دکارتی دارد که بر جدایی ذهن و بدن و استقلال فرد تأکید می‌کند. انسان به‌عنوان یک موجود مستقل دیده می‌شود که روان او درونی و ایزوله است.

رویکرد دو‌نفره (Two-Person Psychology)

ویژگی‌ها:
1. تمرکز بر رابطه درمانی:
- رابطه درمانی به‌عنوان یک فرآیند زنده و پویا در نظر گرفته می‌شود که در آن درمانگر و مراجع هر دو بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. این تعاملات به‌عنوان بستری برای بازسازی الگوهای رابطه‌ای ناکارآمد عمل می‌کند.
2. نقش درمانگر:
- درمانگر به‌عنوان شریک فعال در فرآیند درمان حضور دارد. او نه‌تنها به تحلیل فرآیندهای مراجع می‌پردازد، بلکه نقش خود در شکل‌دهی به رابطه را نیز بررسی می‌کند.
3. رابطه درمانی:
- رابطه درمانی خود به‌عنوان ابزار تغییر استفاده می‌شود. تعاملات عاطفی و روانی بین درمانگر و مراجع محور اصلی کار هستند.
4. هدف درمان:
- تغییر الگوهای رابطه‌ای، تسهیل رشد روانی، و ایجاد روابط سالم‌تر از طریق بازسازی تجربه‌های ناکارآمد در رابطه درمانی.

ریشه‌های فلسفی

این رویکرد ریشه در فلسفه هگلی دارد که بر ماهیت رابطه‌ای انسان تأکید می‌کند. همچنین از فلسفه پدیدارشناسی الهام می‌گیرد که بر تجربه زنده و میان‌ذهنیت تأکید دارد.

تفاوت‌های کلیدی بین رویکرد یک‌نفره و دو‌نفره

 منابع مرتبط:

1.Hargaden, H., & Sills, C. (Transactional Analysis: A Relational Perspective). Transactional Analysis: A Relational Perspective (PDFDrive.com)   .
2.Erskine, R. G. (Relational Patterns, Therapeutic Presence: Concepts and Practice of Integrative Psychotherapy). Relational Patterns, Therapeutic Presence (Karnac Books, 2015)   .
3.Berne, E. (Games People Play: The Psychology of Human Relationships). Games People Play (Penguin Books Ltd, 1973)  .
4.White, T. (New Ways in Transactional Analysis). New Ways in Transactional Analysis (2000)   .
5.Novellino, M. (The Transactional Analyst in Action). The Transactional Analyst in Action: Clinical Seminars (Karnac Books, 2012)   .
6.Erskine, R. G. (Life Scripts: A Transactional Analysis of Unconscious Relational Patterns). Life Scripts (Karnac Books, 2010)  .
7.Professional Contexts Workbook. Professional Contexts Workbook  .
8.Julie Hay (Teamwork & Group Dynamics Series). Teamwork & Group Dynamics    .
9.Hay, J. (Process Skills). Process Skills Workbook  .
10.Erskine, R. G. (Theories and Methods of Integrative Psychotherapy). The Culture of Transactional Analysis (2009)  .
11.Hay, J. (Nature & Nurture Series). Nature & Nurture 3  .
12.Silvia Allari. (Facilitating Significant Change). International Journal of Integrative Psychotherapy, Vol. 10, 2019  .
13.Erskine, R. G. (The Psychotherapy of Grief). What Do You Say Before You Say Goodbye? (2014)  .